Newsletter – WBW Weremczuk Bobeł & Wspólnicy – Luty 2022
Szanowni Państwo,
w lutowym wydaniu newslettera zwracamy uwagę na upływ terminu na wdrożenie do polskiego systemu prawnego dwóch unijnych dyrektyw dotyczących prawa pracy, w związku z czym w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej rozpoczęto prace nad projektem nowelizacji Kodeksu pracy. Ponadto opisujemy dwie uchwały Sądu Najwyższego w sprawie obciążenia wierzyciela opłatą egzekucyjną w sytuacji, gdy ten dokona oczywiście bezcelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego.
Życzymy Państwu przyjemnej lektury,
Zespół Kancelarii WBW
Rada Ministrów rozpoczęła prace nad kolejnymi zmianami w Kodeksie pracy
W sierpniu 2022 r. upływa termin na wdrożenie do polskich przepisów krajowych postanowień dwóch dyrektyw unijnych. Pierwsza z nich dotyczy przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej, a druga równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów. W związku z tym w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej rozpoczęto prace nad nowelizacją Kodeksu pracy, która ma implementować przepisy prawa Unii Europejskiej.
Celem pierwszej z dyrektyw, czyli dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej, jest ustanowienie minimalnych praw pracowników w Unii Europejskiej, a także poprawa warunków pracy wyrażona między innymi przez umożliwienie pracownikom uzyskania pełniejszych informacji dotyczących ich zatrudnienia, takich jak na przykład liczba i rodzaj szkoleń, które zapewniane są przez pracodawcę.
Druga z dyrektyw, a więc dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylająca dyrektywę Rady 2010/18/UE, nazywana jest dyrektywą work-life-balance. Ma ona na celu zarówno pomoc w godzeniu pracy z życiem rodzinnym, jak i wyrównanie sytuacji kobiet i mężczyzn na rynku pracy. Nowelizacja Kodeksu pracy ma przewidywać wdrożenie wskazanych dyrektyw do polskiego porządku prawnego.
Zmiany związane z wprowadzeniem przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy
Z informacji umieszczonych w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów wynika, iż w pierwszej kolejności nowelizacja ma zakładać zmiany dotyczące umów zawieranych na okres próbny. W zaproponowanych zmianach założono ustalenie zasady, wedle której czas trwania okresu próbnego będzie musiał być współmierny do czasu trwania potencjalnej umowy o pracę zawartej na czas określony. Ponadto możliwe będzie zawarcie z tym samym pracownikiem kolejnej, nowej umowy na okres próbny. Wymogiem będzie jednak zmiana rodzaju wykonywanej dotąd pracy.
Kolejną zmianą będzie możliwość wystąpienia raz w roku, przez pracownika z minimalnym sześciomiesięcznym stażem zatrudnienia, z wnioskiem w sprawie korzystniejszej formy zatrudnienia. W takiej sytuacji, po stronie pracodawcy powstanie obowiązek pisemnego ustosunkowania się do wniosku wraz z uzasadnieniem.
Uregulowana ma również zostać kwestia umożliwienia jednoczesnego zatrudnienia pracownika u więcej niż jednego pracodawcy. W związku z tym powstałby zakaz zarówno zabraniania pracownikowi takiej możliwości, jak i nakaz równego traktowania pracowników niezależnie od liczby miejsc pracy. Regulacji mają zostać także poddane nieodpłatne szkolenia. Mają być one zagwarantowane pracownikom zatrudnionym w miejscach, w których specyfika pracy takiego szkolenia wymaga i gdy obowiązek taki wynika z prawa, regulaminu czy też innego dokumentu.
Zmiany związane z zapewnieniem równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów
Druga grupa zmian dotyczy głównie kwestii rodzinnych pracownika. W pierwszej kolejności zmiany dotkną wymiaru urlopu rodzicielskiego. Do aktualnie obowiązującego okresu 32 lub 34 tygodni, dodane zostanie 9 tygodni, z których skorzysta jedynie drugi rodzic. W efekcie, przy włączeniu drugiego rodzica dziecka, do wykorzystania będzie odpowiednio 41 lub 43 tygodnie urlopu rodzicielskiego. Zmianom ulegnie także wysokość zasiłku macierzyńskiego należnego za okres urlopu rodzicielskiego. Ponadto dyrektywa wprowadza gwarancję dziesięciodniowego urlopu ojcowskiego. W Kodeksie pracy zagwarantowany jest czternastodniowy urlop ojcowski i w tym zakresie nie przewiduje się zmian. Należy jednak zauważyć, że aktualny 24-miesięczny okres na skorzystanie z urlopu ojcowskiego skrócony zostanie do okresu 12 miesięcy.
W nowelizacji zaplanowano również wprowadzenie zwolnienia z pracy z powodu siły wyższej. Na takie potrzeby przewidziano 2 dni lub 16 dni roboczych w roku. Do sytuacji objętych takim zwolnieniem zaliczyć można pilne sprawy rodzinne, takie jak wypadek lub chorobę przy założeniu niezbędnej obecności pracownika.
Kolejną ważną, planowaną zmianą dla pracowników będących rodzicami dzieci do 8 roku życia lub opiekunami na przykład chorego krewnego jest wprowadzenie elastycznej organizacji czasu pracy. Pracownik, na wniosek, miałby możliwość dostosowania organizacji czasu pracy do swoich potrzeb. Mógłby skorzystać z uprawnień do pracy na przykład przerywanej, w indywidualnym czasie, czy też w wymiarze niepełnym. W przypadku odmowy pracodawcy, wymagane byłoby pisemne uzasadnienie.
Wydłużony do 8 lat zostanie także wiek dziecka nad którym pracownik sprawuje opiekę, i z którym związany jest zakaz zatrudniania w porze nocnej, czy też w systemie przerywanego czasu pracy, a także zakaz delegowania pracowników.
Nowelizacja zakłada również zakaz zwalniania, a także prowadzenia jakichkolwiek przygotowań mających na celu zwolnienie pracowników w ciąży, w czasie urlopu macierzyńskiego i innych przysługujących rodzicom, a także korzystających z innych udogodnień jak złożenie wniosku w sprawie indywidualnej organizacji pracy. W przypadku naruszenia wskazanego zakazu, ciężar dowodu spoczywał będzie jedynie na pracodawcy. Nowelizacja zakłada też ogólny zakaz negatywnego traktowania pracownika korzystającego ze wskazanych wyżej uprawnień.
Ponadto, przy okazji nowelizacji wymaganych wdrożeniem Dyrektyw, ustawodawca planuje wprowadzić wymóg uzasadnienia umowy o pracę zawartej na czas określony. Uzasadnieniem tej zmiany, wpływającej w istotny sposób na możliwość zakończenia stosunku pracy, jest konieczność dostosowania przepisów do wymagań praw UE, co jak twierdzi Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej ma związek z wystąpieniem Komisji Europejskiej dotyczącym nieuzasadnionego nierównego traktowania w zakresie warunków wypowiadania umów o pracę pracowników zatrudnionych na czas określony w porównaniu z tymi zatrudnionymi na czas nieokreślony.
Adrianna Przyborska, praktykantka radcowska
Dwie odmienne uchwały SN w sprawie obciążenia wierzyciela opłatą egzekucyjną w przypadku oczywiście bezcelowego wszczęcia egzekucji
Pod koniec stycznia Sąd Najwyższy wydał dwie uchwały w składzie trzech sędziów dotyczące pobierania przez komornika opłaty egzekucyjnej od wierzyciela, gdy ten złożył oczywiście bezcelowy wniosek o wszczęcie egzekucji. Uchwała SN z dnia 28 stycznia 2022 r. dotyczyła sytuacji, w której wierzyciel wszczął egzekucję po ogłoszeniu upadłości dłużnika. Z kolei przedmiotem uchwały z dnia 27 stycznia 2022 r. był stan faktyczny, w którym wierzyciel złożył wniosek egzekucyjny po śmierci dłużnika.
Obie uchwały mają duże znaczenie dla wierzycieli, którzy nie zapoznali się z postanowieniem o ogłoszeniu upadłości swojego dłużnika albo nie dowiedzieli się o jego śmierci i mimo to złożyli wniosek egzekucyjny przeciwko takiemu dłużnikowi.
Opłata egzekucyjna w przypadku oczywiście niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego
Zgodnie z art. 30 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych, w przypadku oczywiście niecelowego wszczęcia przez wierzyciela postępowania egzekucyjnego komornik ma obowiązek wydać postanowienie o pobraniu od wierzyciela opłaty stosunkowej w wysokości 10% egzekwowanego świadczenia.
Za oczywiście niecelowe wszczęcie postępowania egzekucyjnego uznaje się takie sytuacje, w których już w chwili złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji czynności podejmowane nie doprowadziłyby do zrealizowania obowiązku dłużnika, a wierzyciel jeszcze przed złożeniem wniosku mógł się o tym dowiedzieć i wniosku tego nie składać. W szczególności na tym gruncie istotne znaczenie ma art. 824 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym postępowanie egzekucyjne umarza się z urzędu m.in. jeżeli wierzyciel lub dłużnik nie ma zdolności sądowej albo gdy egzekucja ze względu na jej przedmiot lub na osobę dłużnika jest niedopuszczalna.
Egzekucja oczywiście niecelowa po upadłości dłużnika?
Egzekucja ze względu na osobę dłużnika jest co do zasady niedopuszczalna po ogłoszeniu upadłości dłużnika w sytuacji, gdy ma ona być skierowana wobec majątku wchodzącego w skład masy upadłości, o czym stanowi art. 146 ust. 3 Prawa upadłościowego. W związku z tym od lat istnieją wątpliwości, czy w sytuacji, gdy wierzyciel doprowadzi do wszczęcia postępowania egzekucyjnego po ogłoszeniu upadłości dłużnika, komornik powinien pobrać od wierzyciela opłatę egzekucyjną, określoną aktualnie w art. 30 ustawy o kosztach komorniczych.
Problem ten spróbował rozwiązać Sąd Najwyższy, który w uchwale z dnia 28 stycznia 2022 r. o sygn. akt III CZP 21/22 stwierdził, że zgłoszenie wniosku egzekucyjnego po ogłoszeniu upadłości dłużnika nie powoduje, że wszczęcie postępowania egzekucyjnego jest oczywiście niecelowe w rozumieniu art. 30 ustawy o kosztach komorniczych. W związku z tym nie istnieje podstawa do pobrania od wierzyciela opłaty egzekucyjnej w wysokości 10% egzekwowanego świadczenia.
Wszczęcie egzekucji po śmierci dłużnika
Inna kwestia związana z wszczęciem oczywiście bezcelowego postępowania egzekucyjnego dotyczy sytuacji, w której wierzyciel złoży wniosek egzekucyjny po śmierci swojego dłużnika, nie będąc świadomym, że dłużnik nie żyje. Mogłoby się wydawać, że skoro wszczęcie egzekucji po ogłoszeniu upadłości dłużnika, co zostaje ogłoszone w powszechnie dostępnym Krajowym Rejestrze Zadłużonych, nie stanowi podstawy do pobrania od dłużnika opłaty egzekucyjnej, to tym bardziej taką podstawą nie jest wszczęcie egzekucji po śmierci dłużnika, o czym wierzyciel ma prawo nie wiedzieć.
Jednak w innej ze swoich ostatnich uchwał, a mianowicie w uchwale z dnia 27 stycznia 2022 r. o sygn. akt III CZP 36/22, Sąd Najwyższy orzekł, że taka sytuacja stanowi oczywiście niecelowe wszczęcie postępowania egzekucyjnego w rozumieniu art. 30 ustawy o kosztach komorniczych i upoważnia komornika do pobrania od wierzyciela opłaty egzekucyjnej.
Obie uchwały nie mają jeszcze opublikowanych uzasadnień, więc warto poczekać z ostatecznymi wnioskami do ujawnienia głównych tez, stanowiących podstawę obu orzeczeń Sądu Najwyższego. Należy jednak pamiętać, że bezpieczniej dla wierzyciela jest, by zawsze przed wszczęciem egzekucji przeciwko swojemu dłużnikowi upewnił się, czy wniosek egzekucyjny jest celowy.
Sebastian Michalak, praktykant radcowski
Wcześniejsze newslettery
- Newsletter – WBW Weremczuk Bobeł & Wspólnicy – Luty 2023
- WBW Weremczuk Bobeł & Wspólnicy – grudzień 2022
- Newsletter – WBW Weremczuk Bobeł & Wspólnicy – Październik 2022
- Newsletter – WBW Weremczuk Bobeł & Wspólnicy – Czerwiec 2022
- Newsletter – WBW Weremczuk Bobeł & Wspólnicy – Styczeń 2022
- Newsletter – WBW Weremczuk Bobeł & Wspólnicy – Grudzień 2021
- Newsletter – WBW Weremczuk Bobeł & Wspólnicy – Listopad 2021
- Newsletter – WBW Weremczuk Bobeł & Wspólnicy – Październik 2021
- Newsletter – WBW Weremczuk Bobeł & Wspólnicy – Lipiec 2021
- Newsletter – WBW Weremczuk Bobeł & Wspólnicy – Czerwiec 2021