WBW WEREMCZUK BOBEŁ & WSPÓLNICY O NOWYCH OBOWIĄZKACH PRZEDSIĘBIORCÓW DOTYCZĄCYCH SYGNALISTÓW

26.10.2021

Szanowni Państwo,

W dniu 18 października 2021 r. na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji zamieszczono długo oczekiwany projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa. Projektowana ustawa służy realizacji obowiązku wdrożenia przez Polskę do systemu prawa regulacji dotyczących obowiązków w zakresie obsługi i ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa, tzw. sygnalistów, wynikających z Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 w sprawie ochrony osób zgłaszających przypadki naruszenia prawa Unii.

Celem Dyrektywy, która weszła w życie w grudniu 2019 r., jest poprawa egzekwowania prawa i polityk Unii w określonych dziedzinach poprzez ustanowienie minimalnych norm zapewniających ochronę sygnalistom, którzy zgłaszają naruszenia prawa Unii. Prawodawca unijny uważa, że działalność sygnalistów zapobiega szkodom i służy wykrywaniu niebezpieczeństw i zagrożeń dla interesu publicznego, które w przypadku braku ochrony sygnalistów nie zostaną wykryte. W tym celu kraje członkowskie zostały zobowiązane do przyjęcia wewnętrznych przepisów dotyczących ochrony sygnalistów.

Zgodnie z projektem ustawy, jej przepisy mają się odnosić do osób fizycznych, które zgłaszają lub ujawniają publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą, w szczególności do pracowników i byłych pracowników, kandydatów do pracy, osób świadczących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej, przedsiębiorców, akcjonariuszy lub wspólników, członków organów osoby prawnej, osób świadczących pracę pod nadzorem i kierownictwem wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy.

Według projektu ustawy, naruszeniem prawa podlegającym zgłoszeniu, jest działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem lub mające na celu obejście prawa dotyczące m.in. obszaru: zamówień publicznych, usług, produktów i rynków finansowych, zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymogami, bezpieczeństwa transportu, ochrony środowiska, bezpieczeństwa żywności i pasz, ochrony konsumentów, ochrony prywatności i danych osobowych, bezpieczeństwa sieci i systemów teleinformatycznych.

Sygnalista, który dokona zgłoszenia naruszenia prawa, będzie podlegać ochronie, w szczególności przed: zwolnieniem, degradacją, wstrzymaniem awansu, zmianą miejsca pracy, obniżeniem wynagrodzenia, zmianą godzin pracy, wstrzymaniem szkoleń, nakładaniem kar porządkowych, dyskryminacją.

Podstawowymi kanałami dokonywania zgłoszeń naruszeń prawa przez sygnalistów będą kanały istniejące u pracodawcy (tzw. zgłoszenie wewnętrzne), co skutkuje nowymi obowiązkami po stronie pracodawców.

Przedsiębiorcy, zatrudniający co najmniej 250 pracowników (w tym pracowników tymczasowych)jeszcze w tym roku będą zobowiązani w szczególności:

1. opracować regulamin zgłoszeń wewnętrznych określający procedurę dokonywania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych – po konsultacji z przedstawicielami pracowników, w tym organizacjami związkowymi działającymi przy zakładzie pracy,
2. prowadzić z zachowaniem poufności rejestr wszystkich przyjętych zgłoszeń.

W odniesieniu do podmiotów sektora prywatnego zatrudniających od 50 do 249 pracowników (dla pewnych branż, w szczególności z branży finansowej, niezależnie od stanu zatrudnienia), obowiązek opracowania regulaminu zostanie najpewniej odroczony do dnia 17 grudnia 2023 r.

Dyrektywa musi być wdrożona do dnia 17 grudnia 2021 r, a z projektu ustawy wynika, że przepisy wejdą w życie szybko, bo po 14 dniach od dnia jej ogłoszenia. To oznacza, że pracodawcy stoją przed koniecznością szybkiego sprostania nowym obowiązkom, których wprowadzenie wymaga czasu.

Jednocześnie za niewykonanie obowiązku ustanowienia procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych, ustawodawca przewiduje odpowiedzialność w formie grzywny, kary ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.

Zespół WBW świadczy na rzecz swoich Klientów pomoc prawną i zapewnia wsparcie w procesie przygotowania przedsiębiorców do realizacji nowych obowiązków.